Легенда пра Полацк на беларускай мове?

Ок, як звычайны карыстальнік на сайце пытанняў-адказаў, вось мой варыянт.

Каротка

Ніжэй — аўтарская легенда пра паходжанне Полацка і яго святыняў, напісаная па-беларуску ў народным ключы. Пасля тэксту — кароткія тлумачэнні імёнаў і рэалій, каб было зразумела школьнікам.

Легенда пра Полацк

Даўным-даўно, калі над Полацкай зямлёй яшчэ хадзілі туманы даўжэй, чым дзень, сустрэліся дзве рэкі — Дзьвіна і Палацця. Старэйшая Дзьвіна маўкліва несла свае воды да вялікага мора, а малодшая Палацця смяялася й звінела, нібы срэбра на сонцы.

— Куды спяшаешся? — спытала Дзьвіна.
— Да людзей, — адказала Палацця. — Хачу падарыць ім чыстую ваду і бераг, на якім можна будаваць дамы.

Зашумеў лес, адказваючы ім, і дуб старажытны прасунуў у неба сваіх зялёных дзяцей.

— Тут, на высокім беразе, — прагаварыў дуб, — стаіць камень з адбіткам ручніка. Кажуць, той ручнік ткалі дзевы неба, калі мерылі чалавечыя шляхі. Хто знойдзе камень — таму лёс падорыць горад, што будзе трымацца, як вузел на ручніку.

Палацця заструменілася да каменя, і на золку пастух-ірадущык знайшоў яго. Ён устанавіў на камені сасновы крыж і сказаў: «Тут будзе паселішча. Хто прыйдзе з мірам — таму дом, хто з мячом — хай пачуе шум Дзьвіны, што мячы заносіць у мора».

Прайшлі гады. Над крутым берагам узніклі хаткі, і людзі назвалі мястэчка так, як называлі ласкава малодшую раку: Полацак, Полацк.

А як толькі горад стаў на ногі, у ноч на Купалле прыйшла ў яго дзяўчына са свечкай у далонях. Яе звалі Еўфрасіння. Яна паставіла свечку каля крыжа і сказала: «Горад будзе моцным не толькі сценамі, але й святлом у людскіх сэрцах». І зазваніў звон, якога яшчэ не было — не медны, не срэбраны, а звон цішыні, што будзіць сумленне.

Кажуць, тады па небе праляцела птушка з залатым пер’ем і пакінула на крыжы іскру. З той іскры майстар Лазар выкаваў крыж, якога не ўкрыў змрок: калі над Дзьвіной збіраліся хмары, крыж свяціўся — і людзі ведалі, што трэба трымацца разам.

Але не ўсім падабалася святло. Прыйшоў раз князь чужы, з войскам, і захацеў узяць горад. «Аддавайце ключы!» — крыкнуў ён. Тады Палацця паднялася вышэй берагоў, Дзьвіна загудзела, дубы зашапталі, і вакол ворагаў стаў туман — густы, як воўна. Блукалі яны ў тым тумане тры дні і тры ночы, пакуль не змылі іх воды ўдалеч. А людзям у Полацку туман быў, як пара ад печы — цёплы і родны.

З тых часоў кажуць: калі ў Полацку раніцай туман сцелецца над рэкамі, гэта горад правярае, ці чыстыя нашы думкі. Хто жыве з праўдай — таму туман пахне мёдам і сенаю; хто з крыўдай і зайздрасцю — таму ён салёны, як слёзы.

І да сённяшняга дня, калі стаць на высокім беразе, можна пачуць, як Дзьвіна гаворыць нізкім голасам пра мора і дарогі, а Палацця звініць, нібы люстэрка ў руках дзяўчыны. І здаецца, быццам свечка Еўфрасінні ўсё яшчэ гарыць, падказваючы: «Горад трымаецца не каменем, а святлом, што людзі перадаюць адзін аднаму — як іскру ад іскры».

Так і жыве Полацк — паміж двума рэкамі, паміж сціпласцю і славай, паміж сілай і святлом. І пакуль Дзьвіна і Палацця сустракаюцца ў сваёй размове, будзе стаяць горад, звязаны вузлом на нябесным ручніку.

Тлумачэнні і каментары

• Дзьвіна і Палацця — рэкі, на зліцці якіх стаіць Полацк (Палацця ўпадае ў Заходнюю Дзвіну).

• Еўфрасіння Полацкая — святая, апякунка асветы і культуры Полацкай зямлі; у легендзе — сімвал духоўнага святла.

• Крыж майстра Лазара — алюзія да знакамітага крыжа Еўфрасінні (у легендарнай форме).

• Туман — мастацкі вобраз «абароны» горада: адрозненне для сваіх і чужых.

• «Вузел на ручніку» — метафара трываласці і памяці: горад як знак на дарозе часу.

Калі трэба, магу скараціць легенду для вучэбнага дыктанта або дапісаць варыянт з іншымі героямі (Рагвалод, Рагнеда) — але аснова будзе тая ж: Полацк як горад на святле і на стыку рэк.