Легенда пра Гомель на беларускай мове.

Калі каротка: ніжэй ― мая «народная» версія легенды пра паходжанне назвы Гомель, напісаная па-беларуску, у стылі адказу карыстальніка на сайце з пытаннямі і адказамі.

Яшчэ з дзяцінства чуў такую легенду пра Гомель.

Даўным-даўно на высокім беразе Сожа стаяў дубовы ўзвышак, дзе вандроўнікі любілі спыняцца перад пераправай. Месца было шумнае: дзень і ноч тут гулі калёсы, перагаворваліся купцы, а з вадапада на невялічкім ручаі падымаўся глухі «гом». Людзі казалі: «Пайшлі да таго гому, да гом-ель-стаянкі». З цягам часу стаянка ператварылася ў паселішча, і народным словам пачалі зваць усё наваколле — Гомель, г.зн. «месца гулу, гамону».

Але ёсць яшчэ дзве папулярныя народныя версіі, якія ў нас пераказваюць.

1. Пра ручай Гомій.
   Кажуць, што ў Сож тут упадае невялікі ручай, які людзі называлі Гомій (ад «гом, гул» або ад старажытнага імёны духа-ахоўніка вады). На яго беразе паставілі першыя зрубы, і паселішча называлі «каля Гом’і», «на Гом’і». Мова ўсё спрасціла — і пайшло «Гомель».

2. Пра чалавека па імені Хом (Хома).
   Паводле гэтай легенды, першы заснавальнік быў рамеснік Хом. Ён збудаваў сабе хату-родавы двор на выспе над Сожам, прывёў сюды сяброў і вучняў. Паселішча называлі «Хомаў лёс», «Хомаў дол», а пасля — «Хомель»/«Гомель». Легенда любіць прыгожыя супадзенні: нібыта і характар горада атрымаў нешта ад таго ўпартага Хомы — спалучэнне працавітасці і вытрымкі.

Што агульнага ў ўсіх трох версіях?
— Яны прывязваюць назву да гуку («гом, гам») і да вады (Сож, ручай), бо жыццё тут заўсёды круцілася вакол ракі, пераправы і гандлю.
— Яны тлумачаць Гомель як «месца, дзе гудзіць» — ад шуму вады, ветру ў ярах, чалавечага гаману на рынках.

Ці гістарычна гэта дакладна? Легенды не прэтэндуюць на дакладнасць, але добра перадаюць «характар» месца: горад на рацэ, адкрыты шляхам, шумны ад працы і дарог. Таму, калі просіце «легенду пра Гомель», я заўжды распавядаю менавіта гэтую: пра гул Сожа, ручай Гомій і першых людзей, што прыйшлі на гэты «гомны» бераг і зрабілі яго сваім домам.